حمل بار با قطار یکی از اصلی ترین روش های حمل و نقل زمینی است. در این روش بار را با استفاده از امکانات راه آهن و قطار جابجا می کنند. در حمل و نقل ریلی، بارهای مجاز را از طریق قطارهای باری و کانتینرهای حمل بار به مقصد می رسانند. این روش نیز مانند تمامی راه های حمل بار، مزیت ها و معایبی دارد که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.
حمل بار با قطار
مزایای حمل بار با قطار
اگر موضوع زمان برای رسیدن بار به مقصد مهم نباشد، بی شک حمل و نقل ریلی را می توان بهترین روش حمل و نقل زمینی دانست. حمل بار با قطار مزایای بسیاری دارد که صاحبان کالا را برای انتخاب این روش قانع می کند. مهمترین این ویژگی ها به این شرح است:
ایمنی بالا: بر اساس آمار، حمل و نقل ریلی بسیار ایمن تر از حمل و نقل جاده ای است و میزان تصادفات در این روش بسیار پایین است. علاوه بر این، واگن های قطارهای باری بسیار ایمن تر از کامیون ها هستند و بار را در مقابل آسیب های احتمالی به خوبی حفظ می کنند. پس از تجهیز قطارهای باری به کانتینرهای حمل بار، میزان اطمینان از سلامت کالاها افزایش یافته است. ضمناً هر باری که برای ارسال به قطار سپرده می شود بر اساس ارزش اظهار شده آن تحت پوشش بیمه قرار می گیرد.
حمل و نقل سبز: استفاده از قطار در مقایسه با حمل و نقل جاده ای انرژی کمتری مصرف کرده و در نتیجه آسیب بسیار کمتری هم به محیط زیست وارد می کند. استفاده از این روش به سبک شدن ترافیک جاده ها نیز کمک می کند. از همین روی به این روش جابجایی، حمل و نقل سبز نیز اطلاق می شود.
سرعت مناسب در حمل بار: حمل و نقل ریلی در مقایسه با حمل و نقل دریایی و جاده ای از سرعت بیشتری برخوردار است. در مسیر قطارها ترافیک وجود ندارد و شرایط آب و هوایی تأثیر چندانی بر سرعت قطارها نخواهد گذاشت.
امکان حمل بارهای حجیم و سنگین: با استفاده از قطارهای باری می توان انواع بار مجاز را در وزن و اندازه های مختلف جابجا کرد و در این زمینه محدودیتی وجود ندارد. امروزه محموله های بزرگی از انواع بار به خصوص بار فله، توسط قطارهای باری حمل می شوند.
اقتصادی بودن حمل بار با قطار: این روش حمل بار بسیار اقتصادی تر از روش های دیگر است. هر کشنده می تواند حجم بسیار بالایی از بار را در هر مسیر جابجا کند و هر کدام از واگن های قطارهای باری چندین برابر یک کامیون یا تریلی گنجایش دارند. علاوه بر این در شرایط خاص امکان اضافه کردن واگن باری هم وجود دارد.
گسترش امکان ترانزیت کالا با استفاده از حمل و نقل ریلی: در حال حاضر با استفاده از ناوگان ریلی کالاهای بسیاری میان کشورهای مختلف ترانزیت می شود. این روش در کاهش هزینه های ترانزیتی بسیار موثر بوده است. در حال حاضر امکان صادرات محموله های نفتی و مشتقات آن از طریق قطار به کشورهای دیگر میسر است. این روش علاوه بر کاهش هزینه های ترانزیتی، به حفظ محیط زیست نیز کمک شایانی می کند.
سازماندهی مناسب: راه آهن ارگانی دولتی محسوب می شود که برنامه های مشخص و منظمی را برای حرکت قطارهای باری و مسافری خود اجرا می کند. با تصویب قانون دسترسی آزاد به شبکه حمل و نقل ریلی توسط وزارت مسکن و شهرسازی، شرکت های خصوصی نیز توانستند با پرداخت میزانی از سود سالانه خود به دولت در این عرصه به فعالیت بپردازند. این شرکت ها نیز به عنوان زیرمجموعه راه آهن، ملزم به پیروی از برنامه ها و قوانین می باشند.
معایب حمل با با قطار
حمل بار با قطار فارغ از مزایای متعددی که برخی از آن ها در این مطلب بررسی کردیم، معایبی نیز دارد که منتقدان به آن ها اشاره می کنند. از جمله:
سرمایه سنگین راه اندازی و نگهداری: راه آهن یک پروژه کلان بشمار می آید که هزینه راه اندازی و نگهداری از آن بسیار بالاست. شاید به همین دلیل است که این وظیفه سنگین را به دوش دولت ها می اندازند.
انعطاف پذیری کمتر نسبت به حمل و نقل جاده ای: در حمل و نقل جاده ای صاحبان کالا می توانند در هر زمان و به هر نقطه ای که تمایل دارند بارشان را ارسال کنند. اما حمل و نقل ریلی زمانبندی مشخص خود را دارد و فقط به نقاطی که به خطوط راه آهن مجهز هستند، متصل است.
انحصاری بودن: همانطور که پیشتر نیز اشاره شد بخش خصوصی نیز وارد صنعت راه آهن شده است، اما این فعالیت بیشتر مختص قطارهای مسافربری است. بر همین اساس میزان مشارکت و رقابت در بخش حمل بار کمتر است.
عدم امکان خدمات موسوم به درب به درب: حمل بار با قطار به صورت درب به درب ممکن نیست. این روش بیشتر در حمل و نقل جاده ای مرسوم است و صاحبان کالا می توانند از مبدأ به مقصد مورد نظرشان بار را ارسال کنند. البته لازم به ذکر است که برخی از زیر مجموعه های راه آهن مانند قطاربار امکانات ویژه ای را برای حمل بار با قطار برای صاحبان کالا در نظر گرفته اند.
سخن پایانی
حمل بار با قطار را می توان یکی از روش های ایمن و کاربردی در سیستم حمل و نقل هر کشور دانست. روشی کم هزینه که با محیط زیست نیز سازگاری دارد. متأسفانه ویژگی های این روش حمل و نقل آن طور که شایسته آن است معرفی نشده و صاحبان کالا به طور کامل از قابلیت های آن آگاهی ندارند. در حال حاضر سازمان ها می توانند با انعقاد قرارداد با شرکت های فعال در ناوگان ریلی از مزایای ویژه حمل بار با قطار برخوردار شوند.